Przesłanki stwierdzenia nieważności małżeństwa

Stwierdzenie nieważności małżeństwa to właściwe i zgodne z przepisami prawa kanonicznego pojęcie prawne dla znaczenia powszechnie używanych określeń: „rozwód kościelny”, „unieważnienie małżeństwa”, czy „unieważnienie ślubu” lub innych.
Zgodnie z przepisami prawa kanonicznego małżeństwo cieszy się przychylnością prawa, dlatego w razie wątpliwości należy uważać je za ważne, dopóki nie udowodni się czegoś  przeciwnego. Dyspozycje kanonów wskazują na przypadki, w których dochodzi do stwierdzenia nieważności sakramentu małżeństwa, wśród nich wyróżniamy:

Przyczyny zrywające wśród których wyróżniamy:

  • przeszkodę wieku;
  • przeszkodę niemocy płciowej;
  • przeszkodę węzła;
  • przeszkodę różnej religii;
  • przeszkodę święceń;
  • przeszkody pochodzącą ze ślubów;
  • przeszkody występku;
  • przeszkody więzi rodzinnych;
  • przeszkodę pokrewieństwa;
  • przeszkodę powinowactwa;
  • przeszkodę przyzwoitości publicznej;
  • przeszkody pokrewieństwa prawnego.

Przyczyny dotyczące zgody małżeńskiej, wśród których wyróżniamy:

  • niezdolność konsensualną, na którą składają się:
    • Brak wystarczającego używania rozumu,
    • Poważny brak rozeznania oceniającego,
    • Niemożność podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej;
  • brak minimalnego poznania, powodującego niemożność zaistnienia aktu zgody z racji braku uprzedniej podstawy rozumowej;
  • błąd faktyczny, na który składają się:
    • Błąd co do osoby,
    • Błąd co przymiotów drugiego nupturienta;
  • podstęp dokonany dla uzyskania zgody małżeńskiej;
  • błąd determinujący treść wewnętrznego aktu woli – symulacja;
  • wykluczenie przez nupturienta samego małżeństwa lub istotnego elementu czy przymiotu małżeństwa;
  • małżeństwo zawarte pod warunkiem;
  • małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem ciężkiej bojaźni z zewnątrz;
  • małżeństwo zawarte przez pełnomocnika wbrew postanowieniom pełnomocnictwa i bez jego właściwego zatwierdzenia;


Przyczyny dotyczące formy zawarcia małżeństwa

Do których zalicza się kwestie formalne co do osoby asystującej przy zawarciu małżeństwa, miejsca jego zawarcia, osoby nupturientów będących katolikami, ich zgody przy zachowaniu właściwego obrzędu
oraz sporządzenia stosownych dokumentów związanych z zawarciem małżeństwa.